Ενημέρωση: 2025-12-08
Πολλοί γονείς θέλουν να βοηθήσουν τα παιδιά τους με χρήματα, ακίνητο ή αυτοκίνητο και φοβούνται τον φόρο. Άλλοι λαμβάνουν ένα ποσό από γονείς ή παππούδες και δεν ξέρουν αν πρέπει να το δηλώσουν και πώς.
Σε αυτόν τον οδηγό θα δεις με απλά βήματα πότε πληρώνεται φόρος δωρεάς ή γονικής παροχής, πώς λειτουργεί το αφορολόγητο των 800.000€, ποιες είναι οι κατηγορίες συγγένειας και οι συντελεστές, τι ισχύει για πρώτη κατοικία και στεγαστικά δάνεια, και ποια λάθη οδηγούν σε πρόστιμα σε έλεγχο ΑΑΔΕ.
Κατηγορίες Δικαιούχων και Συντελεστές Φόρου
Ο νόμος χωρίζει τους δικαιούχους σε τρεις κατηγορίες, ανάλογα με τη συγγένεια. Από αυτό εξαρτάται ο φόρος.
Αʼ Κατηγορία
Ποιοι ανήκουν εδώ:
- Σύζυγος ή μέρος συμφώνου συμβίωσης
- Τέκνα
- Εγγόνια
- Γονείς
Φορολογικό καθεστώς για δωρεές και γονικές παροχές μετά την 1.10.2021:
- Συνολικό αφορολόγητο 800.000€ ανά ζεύγος δωρητή-δωρεοδόχου
- Ό,τι ξεπερνά το όριο φορολογείται με 10%
Παράδειγμα 1: Γονική παροχή 850.000€ από γονέα σε παιδί:
- Τα πρώτα 800.000€ έχουν φόρο 0%
- Τα επόμενα 50.000€ έχουν φόρο 10% → 5.000€ φόρος
Παράδειγμα 2: Γονέας δίνει στο παιδί:
- 500.000€ το 2022
- 500.000€ το 2024
Συνολικά 1.000.000€:
- Στα πρώτα 800.000€ δεν υπάρχει φόρος
- Στα επόμενα 200.000€ ο φόρος είναι 10% → 20.000€
Σημαντικό: Το αφορολόγητο δεν ανανεώνεται κάθε χρόνο. Ισχύει συνολικά, από 1.10.2021 και μετά, για όλες τις δωρεές και γονικές παροχές μεταξύ των ίδιων προσώπων.
Βʼ Κατηγορία
Ποιοι ανήκουν εδώ:
- Αδέλφια
- Παππούδες/γιαγιάδες (σε ορισμένες περιπτώσεις)
- Θείοι, ανιψιοί
- Γαμπροί, νύφες
- Συγγενείς εξ αίματος ή αγχιστείας μέχρι τρίτου βαθμού
Φορολογικό καθεστώς:
- Για χρηματικές δωρεές: φόρος 20% συνήθως από το πρώτο ευρώ, χωρίς αφορολόγητο 800.000€
- Για ακίνητα και άλλα περιουσιακά στοιχεία: ισχύουν προοδευτικές κλίμακες ανά βαθμίδα αξίας
Γʼ Κατηγορία
Ποιοι ανήκουν εδώ:
- Κάθε άλλος συγγενής που δεν εμπίπτει στις προηγούμενες κατηγορίες
- Τρίτα πρόσωπα, φίλοι
Φορολογικό καθεστώς:
- Για χρηματικές δωρεές: φόρος 40% στο σύνολο του ποσού
- Για ακίνητα και άλλα περιουσιακά στοιχεία: εφαρμόζονται αντίστοιχες κλίμακες
Πίνακας Σύνοψης
| Κατηγορία | Σχέση | Χρηματική δωρεά / γονική παροχή | Αφορολόγητο |
|---|---|---|---|
| Αʼ | Σύζυγος, τέκνα, εγγόνια, γονείς | 10% στο ποσό πάνω από 800.000€ | 800.000€ ανά ζεύγος |
| Βʼ | Αδέλφια, θείοι, ανιψιοί κτλ | 20% από το πρώτο ευρώ (για χρήματα) | Πρακτικά όχι |
| Γʼ | Τρίτοι, φίλοι | 40% από το πρώτο ευρώ (για χρήματα) | Δεν ισχύει |
Πώς Λειτουργεί το Αφορολόγητο των 800.000€
Το αφορολόγητο των 800.000€ είναι μία από τις πιο ευνοϊκές ρυθμίσεις για τις οικογένειες. Να τα βασικά σημεία:
Βασικοί κανόνες:
- Ισχύει μόνο για Αʼ κατηγορία (σύζυγοι, γονείς, τέκνα, εγγόνια)
- Καλύπτει όλα τα περιουσιακά στοιχεία (χρήματα, ακίνητα, μετοχές, αυτοκίνητα κτλ)
- Είναι εφάπαξ ανά ζεύγος προσώπων, όχι ετήσιο
- Μετράς όλες τις δωρεές/γονικές παροχές από 1.10.2021 και μετά μεταξύ των ίδιων προσώπων
- Για χρηματικά ποσά η μεταφορά πρέπει να γίνεται μέσω τράπεζας ή άλλου χρηματοπιστωτικού ιδρύματος (έμβασμα, επιταγή κτλ)
Ειδική μείωση: Αν ο δικαιούχος έχει αναπηρία 67% ή περισσότερο, ο φόρος που προκύπτει μειώνεται κατά 10%.
Διαδικασία Δήλωσης και Πληρωμής
Η δήλωση φόρου δωρεάς ή γονικής παροχής γίνεται ηλεκτρονικά μέσω myPROPERTY της ΑΑΔΕ. Υπάρχουν δύο βασικές περιπτώσεις:
Με Συμβολαιογραφικό Έγγραφο
Συνήθως για ακίνητα:
- Ο συμβολαιογράφος συντάσσει τη δήλωση φόρου δωρεάς/γονικής παροχής
- Η δήλωση εμφανίζεται στη θυρίδα δωρητή και δωρεοδόχου στο myAADE
- Και οι δύο συμβαλλόμενοι την αποδέχονται
- Υπολογίζεται αυτόματα ο φόρος και εκδίδεται ταυτότητα οφειλής
- Ο φόρος για ακίνητα πληρώνεται συνήθως σε διμηνιαίες δόσεις
Χωρίς Συμβόλαιο
Για χρηματικές δωρεές ή κινητά χωρίς συμβολαιογραφική πράξη:
- Ο δωρητής ή ο δωρεοδόχος συμπληρώνει τη δήλωση στο myPROPERTY
- Η δήλωση στέλνεται στη θυρίδα του άλλου μέρους για αποδοχή
- Μετά την αποδοχή, εκδίδεται πράξη προσδιορισμού φόρου και ταυτότητα οφειλής
- Αν προκύπτει φόρος, για χρηματικές δωρεές καταβάλλεται συνήθως εφάπαξ σε λίγες ημέρες (πχ εντός 3 ημερών)
Προθεσμία υποβολής: Κατά κανόνα, εντός 30 ημερών από την ημέρα της δωρεάς ή από την υπογραφή του σχετικού εγγράφου.
Υπόχρεος πληρωμής: Πάντα ο δωρεοδόχος (αυτός που παίρνει τα χρήματα ή την περιουσία).
Απαραίτητα Δικαιολογητικά
Τα πιο συνηθισμένα δικαιολογητικά για τη δήλωση:
- Πιστοποιητικά οικογενειακής κατάστασης, ληξιαρχικές πράξεις, πιστοποιητικό συμφώνου συμβίωσης
- ΑΦΜ, ΔΟΥ και ταυτότητες των συμβαλλομένων
- Συμβολαιογραφικό έγγραφο για ακίνητα ή άλλα περιουσιακά στοιχεία που απαιτούν συμβόλαιο
- Προηγούμενες πράξεις φόρου δωρεάς/γονικής παροχής (για να φανεί τι έχει ήδη δοθεί)
- Αποδείξεις τραπεζικής μεταφοράς ή επιταγές για χρηματικές δωρεές
- Για αυτοκίνητο: άδεια κυκλοφορίας, τυχόν τελωνειακά έγγραφα και παραστατικά αγοράς
Όπου δεν είναι ακόμη δυνατή η ψηφιακή υποβολή, η δήλωση κατατίθεται στη ΔΟΥ μέσα στην προβλεπόμενη προθεσμία.
Ειδικές Περιπτώσεις με Παραδείγματα
Αγορά Πρώτης Κατοικίας
Για χρηματικές δωρεές/γονικές παροχές από γονείς προς τέκνα για αγορά πρώτης κατοικίας ισχύει ειδικό ευνοϊκό καθεστώς.
Αν το παιδί πληροί τις προϋποθέσεις απαλλαγής πρώτης κατοικίας (ν.1078/1980), η δωρεά χρημάτων μπορεί να φορολογηθεί με την κλίμακα της Αʼ κατηγορίας και όχι αυτοτελώς με 10% από το πρώτο ευρώ.
Σήμερα, επειδή υπάρχει το αφορολόγητο 800.000€, στην πράξη οι περισσότερες τέτοιες γονικές παροχές καλύπτονται εξ ολοκλήρου από το αφορολόγητο, εφόσον δεν έχουν προηγηθεί άλλες μεγάλες δωρεές.
Παράδειγμα: Γονέας δίνει 150.000€ στο παιδί για αγορά πρώτης κατοικίας, με τραπεζική μεταφορά και σωστή τεκμηρίωση:
- Αν δεν υπάρχουν προηγούμενες δωρεές, το ποσό καλύπτεται από το αφορολόγητο των 800.000€
- Φόρος δωρεάς: 0€
Βοήθεια για Στεγαστικό Δάνειο
Αν οι γονείς πληρώνουν δόσεις ή δίνουν εφάπαξ ποσό στο παιδί για να εξοφλήσει στεγαστικό δάνειο:
- Το ποσό θεωρείται γονική παροχή χρηματικού ποσού
- Συνυπολογίζεται στο αφορολόγητο των 800.000€
- Πρέπει να υπάρχει τραπεζικό ίχνος (μεταφορά από λογαριασμό γονέα σε παιδί ή σε τράπεζα με σαφή αιτιολογία) και δήλωση δωρεάς/γονικής παροχής
Παράδειγμα: Οι γονείς δίνουν 100.000€ στο παιδί για να κλείσει δάνειο:
- Αν εντάσσεται στα 800.000€: φόρος 0€
- Αν έχει ήδη εξαντληθεί το όριο: φόρος 10% στο υπερβάλλον
Εφάπαξ Χρηματικά Δώρα
Εφάπαξ δώρο 50.000€ από γονέα ή παππού προς παιδί/εγγόνι:
- Αν δηλωθεί ως γονική παροχή με τραπεζική μεταφορά και δεν έχει εξαντληθεί το αφορολόγητο των 800.000€, δεν υπάρχει φόρος
- Το ποσό όμως γράφεται και μειώνει το υπόλοιπο αφορολόγητο για μελλοντικές δωρεές
Δώρα σε Φίλους
Δωρεά 1.000€ σε φίλο:
- Θεωρείται δωρεά Γʼ κατηγορίας
- Τυπικά οφείλεται φόρος 40% στο σύνολο του ποσού → 400€, ακόμη και αν είναι «μικρό δώρο»
Στην πράξη, πολλά μικρά δώρα δεν δηλώνονται, αλλά:
- Αν φανεί σε έλεγχο ή σε πόθεν έσχες, οι αρχές μπορούν να θεωρήσουν το ποσό ως δωρεά και να επιβάλουν φόρο 40% και πρόστιμα για αδήλωτη μεταβίβαση
Δωρεά, Γονική Παροχή και Κληρονομιά
Δωρεά:
- Κάθε δωρεάν μεταβίβαση περιουσίας ενώ ο δωρητής ζει
- Ο χρόνος φορολόγησης είναι η ημέρα υπογραφής του συμβολαίου ή η ημερομηνία που παραδίδονται τα χρήματα/περιουσία
- Η δήλωση πρέπει να υποβληθεί συνήθως μέσα σε 30 ημέρες
Γονική παροχή:
- Ειδική μορφή δωρεάς από γονέα ή παππού προς παιδί ή εγγόνι
- Ισχύουν οι ίδιοι συντελεστές με τη δωρεά, αλλά με το ευνοϊκό καθεστώς Αʼ κατηγορίας και το αφορολόγητο 800.000€
Κληρονομιά:
- Μεταβίβαση περιουσίας μετά θάνατον
- Χρόνος γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης είναι ο θάνατος του κληρονομουμένου
- Ο κληρονόμος έχει προθεσμία 9 μηνών (ή 12 αν ζει στο εξωτερικό) για να υποβάλει δήλωση κληρονομιάς
- Εφαρμόζονται προοδευτικές κλίμακες ανά κατηγορία, με πρόσθετες εκπτώσεις για σύζυγο και τέκνα
Σημαντικό: Δωρεές/γονικές παροχές που έγιναν μετά την 1.10.2021 και καλύφθηκαν από το αφορολόγητο των 800.000€ δεν επανυπολογίζονται στο φόρο κληρονομιάς.
Συχνά Λάθη που Φέρνουν Πρόστιμα
Μη Δήλωση Δωρεάς
Μεγάλα ποσά «ως δάνειο» χωρίς πραγματική σύμβαση μπορεί να χαρακτηριστούν δωρεά. Σε έλεγχο τραπεζικών κινήσεων από την ΑΑΔΕ μπορεί να επιβληθεί φόρος 10%–40% ανάλογα με τη σχέση, συν πρόστιμα.
Μεταφορά Μετρητών χωρίς Τράπεζα
Αν τα χρήματα πάνε με «μετρητά στο χέρι» και μετά κατατεθούν στον λογαριασμό του παιδιού, η ΑΑΔΕ μπορεί να μη δεχθεί ότι πρόκειται για γονική παροχή που καλύπτεται από το 800.000€.
Για να ισχύσει το αφορολόγητο, προτιμάται καθαρή τραπεζική διαδρομή από λογαριασμό δωρητή σε λογαριασμό δωρεοδόχου.
Παράβλεψη Τεκμηρίων και Πόθεν Έσχες
Αν το παιδί ζει μόνο με μικρό εισόδημα αλλά εμφανίζει μεγάλες καταθέσεις από γονείς, μπορεί να υπάρξουν ερωτήσεις και έλεγχοι. Η μη δήλωση φόρου δωρεάς μπορεί να θεωρηθεί παράβαση και να οδηγήσει σε καταλογισμό φόρου εισοδήματος ή δωρεάς.
Σύγχυση με το Αφορολόγητο
Το 800.000€ είναι συνολικό πλαφόν από 1.10.2021 και μετά, όχι κάθε χρόνο. Συνυπολογίζονται όλες οι δηλωμένες δωρεές/γονικές παροχές του ίδιου δωρητή προς τον ίδιο δωρεοδόχο.
Μη Καταγραφή Παλαιών Δωρεών
Στις ηλεκτρονικές δηλώσεις πρέπει να συμπληρώνονται και οι προγενέστερες δωρεές/γονικές παροχές από 1.10.2021 (για Αʼ κατηγορία), ώστε να φαίνεται σωστά το υπόλοιπο του αφορολόγητου.
Κάτοικοι Εξωτερικού
Για φορολογικούς κατοίκους εξωτερικού ισχύουν ειδικές ρυθμίσεις:
- Η Ελλάδα φορολογεί κατά κανόνα δωρεές, γονικές παροχές και κληρονομιές που αφορούν ελληνική περιουσία (πχ ακίνητα στην Ελλάδα)
- Απλά χρηματικά δώρα μεταξύ δύο προσώπων που ζουν μόνιμα στο εξωτερικό μπορεί να μη φορολογούνται στην Ελλάδα, αλλά να φορολογούνται στη χώρα κατοικίας
- Αν το ποσό περνά από ελληνικό λογαριασμό ή ο δικαιούχος έχει ελληνικό ΑΦΜ, οι ελληνικές αρχές μπορεί να απαιτήσουν δήλωση
Σε διασυνοριακές περιπτώσεις είναι απαραίτητη η συμβουλή φοροτεχνικού ή νομικού που γνωρίζει και τα δύο φορολογικά συστήματα.
Βασικά Συμπεράσματα
✅ Αʼ κατηγορία (γονείς, παιδιά, εγγόνια, σύζυγοι) έχουν αφορολόγητο 800.000€ συνολικά, με 10% φόρο στο υπερβάλλον
✅ Βʼ και Γʼ κατηγορία δεν έχουν αντίστοιχο αφορολόγητο για χρήματα – πληρώνουν 20% ή 40% αντίστοιχα από το πρώτο ευρώ
✅ Το 800.000€ είναι μία φορά ανά ζεύγος προσώπων και μετρά όλες τις δωρεές/γονικές παροχές μετά την 1.10.2021
✅ Για να αναγνωριστεί το αφορολόγητο στις χρηματικές δωρεές, η μεταφορά πρέπει να είναι τραπεζική και να γίνει δήλωση στο myPROPERTY
✅ Κάθε μεγάλη μεταφορά που δεν έχει δηλωθεί μπορεί να ελεγχθεί και να χαρακτηριστεί ως δωρεά, με φόρο και πρόστιμα
✅ Δωρεές/γονικές παροχές που καλύφθηκαν από το αφορολόγητο δεν επανυπολογίζονται στο φόρο κληρονομιάς
Οι πληροφορίες σε αυτό το άρθρο είναι ενημερωτικές και βασίζονται στην τρέχουσα φορολογική νομοθεσία. Για συγκεκριμένες περιπτώσεις συνιστάται η συμβουλή φοροτεχνικού ή λογιστή. Το Taliro.gr δεν φέρει ευθύνη για τυχόν αλλαγές στη νομοθεσία ή για αποφάσεις που λαμβάνονται με βάση αυτές τις πληροφορίες.